Dünya Sağlık Örgütü’ne göre her yıl yaklaşık 15 milyon kişi felç riskine maruz kalıyor. İnmenin büyüklüğüne göre hastada hasar oluşabilir veya geçici olup düzelebilir. Bazı önlemler alarak bu önemli ve hayati hastalığın önüne geçmek mümkün. Peki felç durumunda ne yapılmalı?
İNME NEDİR?
Beyin damarlarının kanaması veya tıkanması sonucu beynin bir kısmının fonksiyonunun geçici veya kalıcı olarak bozulmasıdır. Tüm dünyada hem ölümcül hem de sakatlayıcı olması açısından en çok dikkat edilmesi gereken hastalıklardan biridir. Aslında beyin damar hastalıkları büyük ölçüde önlenebilir ve uygun tedavi formülleri ile ortaya çıkmaları önlenebilir. Bu hastalıklara ilişkin toplumsal farkındalığın arttırılması çok değerlidir.
İNME NEDEN OLUR?
İnme birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Ancak inme için önlem almayı çok önemli kılan bazı risk faktörleri vardır. Bunlar hipertansiyon, diyabet, obezite, hiperkolesterolemi, sigara içme, aşırı alkol tüketimi ve fiziksel hareketsizlik gibi yaşam tarzıyla bağlantılı değiştirilebilir risk faktörleridir.
Hemorajik inme daha çok hipertansiyonla ilişkilidir. Yaşlanmayla birlikte damar sisteminde gelişen patolojiler beyin damarlarında kanama riskini artırır. İskemik inmenin en sık nedenleri arasında kalp hastalıklarına bağlı beyin embolisi ve yukarıda sıralanan risk faktörlerinin bir sonucu olarak damar duvarında gelişen ve ateroskleroz adı verilen arterioskleroz yer alır.
Çeşitli damar patolojileri, kullanılan ilaçlar, beyin tümörleri ve kan hastalıkları beyin kanamasının diğer nadir nedenleri arasındadır. Pek çok sistemik hastalık (hematolojik, romatolojik hastalıklar, enfeksiyonlar, malign hastalıklar), travma sonucu veya resen gelişen damar duvarı yırtıkları (diseksiyon) ve genetik bozukluklar da felce neden olabilmektedir.
İNME BELİRTİLERİ
Hastada ortaya çıkan bulgular farklılık göstermektedir. Beynin farklı bölgelerini etkileyen damarlardan kaynaklanan fonksiyon bozuklukları kalıcı veya aralıklı olabilir.
-
Kol ve bacaklarda zayıflık (felç) veya his kaybı,
-
Konuşma bozukluğu (konuşamama, söyleneni anlayamama veya kelimeleri düzgün telaffuz edememe),
-
Yüzün bir tarafına kayma, görme bozukluğu (bulanık görme, çift görme, görme alanında bozulma),
-
baş dönmesi,
-
Dengesizlik,
-
İnmeye bağlı olarak ortaya çıkan en sık bulgular yürüme güçlüğü gibi belirtilerdir. Hastalığın yerleşim yeri ve yaygınlığına bağlı olarak baş ağrısı, unutkanlık, davranış değişiklikleri gibi çok çeşitli belirtiler görülebilmektedir.
İLK 4,5 SAATTE ANINDA İNME TEDAVİSİ
Zamanında müdahale ile birçok hastalığın kalıcı hasarları önlenebilir. Aynı şekilde felç tedavi sisteminde de en önemli unsur tedaviye hızlı ulaşabilmektir. Nörolojik hastalıkların travması sırasında kaybedilen her dakika, beyindeki milyonlarca hücrenin ölümüne yol açmaktadır. İnme hastası ilk 4,5 saat içinde hastaneye ulaşabilirse erken müdahale oranına göre trombolitik (damar açma) tedavisiyle 3-9 hastadan biri kurtarılabiliyor ancak bu sağlanamadığında çok sayıda hasta hayatını kaybediyor. kaybolur veya kalıcı hasarla bırakılır.
Ani semptomlara dikkat etmek gerekir. Vücudun bir tarafında yüzde, kollarda ve/veya bacaklarda uyuşma ve/veya güç kaybı. Karışıklık veya konuşma ve/veya anlamada zorluk. Yürümede zorluk, baş dönmesi, stabilite ve uyum kaybı. Tek veya çift taraflı görme kaybı, şiddetli baş ağrısı gibi durumlar yaşandığında doğrudan bir sağlık kuruluşuna başvurmalı veya 112’yi aramalısınız.
Ulusal İnme Derneği verileri, felç geçiren kişilerin yüzde 10’unun tamamen iyileştiğini, yüzde 25’inin ise yalnızca hafif komplikasyonları olduğunu bildirmektedir. Bu nedenle felce karşı önlem alınmalı, toplumda farkındalık oluşturulmalı ve hastalıkla mücadele öğretilmelidir.
