Leeds Üniversitesi
Leeds Üniversitesi’nden akademisyenler, Jüpiter’in ünlü ‘çizgilerinin’ ardındaki uzun zamandır beklenen gizemin cevabını bulmuş olabileceklerini düşünüyorlar.
Gezegenin fotoğrafları, ünlü Büyük Kırmızı Leke kadar renkli nesilleriyle de tanınır. Ancak bu nesiller genellikle hareket ediyor ve değişiyor gibi görünüyor. Bu şimdiye kadar bilim adamlarının açıklayamadığı bir durumdu. Şimdi, İngiltere’deki Leeds Üniversitesi Matematik Fakültesi’nden Dr. Kumiko Hori ve Prof. Jüpiter’in manyetik alanına dair içgörüler.
CEVAP DERİNDE: NEDENİ MANYETİK DALGALAR MI?
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Prof. Jones, “Jüpiter’e teleskopla bakarsanız, ekvator çevresinde enlem çizgileri boyunca ilerleyen nesiller görürsünüz” dedi. Ortaya çıkan karanlık ve aydınlık nesiller vardı ve biraz daha yakından bakarsanız, inanılmaz derecede güçlü doğu ve batı rüzgarları tarafından taşınan bulutların döndüğünü görebilirsiniz.”
Jones, “Ekvatorun yakınında, rüzgar doğuya doğru eser, ancak enlem biraz kuzeye veya güneye doğru değiştiğinde, gerçek batıya doğru hareket eder,” dedi ve ekledi, “Sonra, biraz daha uzaklaştığınızda, gerçek tekrar doğuya hareket ediyor. Şartlardan çok farklı” dedi.
prof. Jones’a göre, “Her dört veya beş yılda bir yörünge değişir. Kemerlerin renkleri değişkendir. Bazen hava durumu modelleri her yerde çılgına döndüğünde küresel kargaşaya tanık olursunuz. Bunun nedeni bilinmiyordu.”
Bilim adamları bir süredir Jüpiter’in değişken görüntüsünün, gaz devi yüzeyinin yaklaşık 50 kilometre altında meydana gelen kızılötesi varyasyonlarla bağlantılı olduğunu bir süredir biliyorlardı. Bu son araştırma, bu varyasyonların gezegenin derinliklerindeki manyetik alan tarafından üretilen dalgalardan kaynaklanabileceğini ortaya çıkardı.
“DÖNGÜLERİ HESAPLADIĞIMIZDA HEYECAN VERİCİ BİR ŞEYLER GÖRÜYORUZ”
Araştırma grubu, NASA’nın 2016’dan beri Jüpiter’in yörüngesinde dönen Juno uydusu tarafından sağlanan bilgileri kullanarak gezegenin manyetik alanındaki değişimleri takip ederek çeşitli hesaplamalar yapabildi.
prof. Jones, “‘Burulma salınımı’ adı verilen gezegensel bir manyetik alanda dalgalanan hareketlere tanık olmak mümkündür” dedi. “Heyecan verici olan şey, bu burulma salınımlarının gerçekleşme döngülerini hesapladığımızda, bunların Jüpiter’de kızılötesi radyasyonda tanık olduğumuz döngülere karşılık gelmesidir.”
Juno’nun inanılmaz derecede uzun ömrü, sondanın Jüpiter’in yüksek oranda yayılan ortamında başlangıçta planlanandan çok daha uzun süre yörüngede kalmasına izin verdi. Bu, Leeds Üniversitesi araştırmacılarının manyetik alan bilgilerini çok daha uzun bir süre boyunca toplamalarını mümkün kıldı ve bu, gözlemleri için çok daha yararlı olacaktır.
BİLİMSELLER DALGALARI VE SALINIMLARI TAKİP ETTİ
Bilim adamları birkaç yıl boyunca manyetik alanları gözlemleyerek dalgaları ve salınımlarını takip edebildiler; hatta ‘Jüpiter’deki Büyük Mavi Nokta’ adı verilen belirli bir manyetik alan bölgesini bile takip edebiliyordu. Bu noktada gerçek doğuya doğru ilerliyordu; ancak, en son bilgiler hareketinin yavaşladığını ortaya koydu.
Bu, Juno grubunun bunun bir salınımın başlangıcı olduğunu düşünmesine yol açtı, hareket ters yöne dönüp batıya yönelmeden önce yavaşladı.
Söz konusu çalışma, Japonya Kobe Üniversitesi’nde yeni bir göreve başlamadan önce Prof. Dr. Leeds Üniversitesi tarafından üstlenilmiştir. Jones, Leeds’ten Profesör Dr. Hori ile birlikte çalışıyor. Steve Tobias, Leicester Üniversitesi Prof. Leigh Fletcher ve İspanya’daki Universidad del País Vasco’dan Dr. Arrate Antunano önderlik etti.
‘ALTMIŞ YILLIK ÇALIŞMA’
Gezegenin hava durumu kadar yüzeydeki olaylarla da ilgilenen ve aynı zamanda derin iç kısımlarını da inceleyen bilim insanları, Jüpiter’in değişen kuşakları ve çizgilerinin uzun süredir devam eden gizemini aydınlatacak bir açıklamaya ulaştıklarını tespit ettiler. Jüpiter ile ilgili araştırmaların en büyük iki alanı arasındaki eksik ilişki.
Dr. Kumiko Hori, “Burulma salınımının, büyük olasılıkla karmaşık dinamikleri ve bulut/aerosol yansımalarını yansıtan, gözlemlenen kızılötesi değişimi tam olarak nasıl oluşturduğuna dair hala bilinmeyenler ve sorular var. Bunların daha fazla araştırılması gerekiyor. “Ancak, tıpkı Dünya için sismolojinin ve Güneş için heliosismolojinin yaptığı gibi, makalemizin Jüpiter’in tenha derinliklerini keşfetmeye bir pencere açabileceğini umuyorum.”
prof. Jones için keşif, Jüpiter için ömür boyu sürecek bir tutkunun doruk noktası oldu. Jones, “NASA’nın nihayet Jüpiter’in manyetik alanına ayrıntılı bir bakış atmayı başardığı için inanılmaz derecede mutluyum” dedi. Çok uzun zamandır Jüpiter’i inceliyorum; “Jüpiter’in yüzeyinin altında olanlarla çocukken ilgilenmeye başladım ve bu, 60 yıllık bir çabanın sonucu.”
Yepyeni makale Phys.org’dan alınmıştır. (Çeviri: Tarkan Tufan)
